نشریه رویش در آموزش علوم پزشکی
پیاپی 17 (بهار 1399)

آموزش بالینی بخش مهم و تاثیرگذار در برنامه های درسی دانشجویان رشته های پیراپزشکی به شمار می رود، زیرا تقریبا نیمی بیشتر از زمان تحصیل دانشجویان  پیراپزشکی را در دانشگاه ها تشکیل می دهد. این موضوع باعث شده است تا فاز بالینی، به عنوان یکی از مقاطع حساس تحصیلی در رشته های پیراپزشکی از جمله رشته اتاق عمل در نظر گرفته شود و در نتیجه در شکل گیری توانمندی های حرفه ای این دانشجویان نقش عمده ای را بازی کند. این در حالی است که بررسی مطالعات نشان می دهد که شکاف نسبتا عمیقی در روند آموزش نظری و عملکرد مراقبت های بالینی دانشجویان اتاق عمل وجود دارد، به طوریکه برنامه های درسی فعلی فرصت لازم برای کسب توانایی در اجرای مهارت های عملی را به دانشجویان نمی دهد و در نهایت موجب رویارویی آنان با چالش ها و مشکلاتی در عملکرد بالینی شان می شود.

در شرایطی که دنیا با شیوع بالای کووید- 19 مواجه شده است، آموزش و در نتیجه آن ارزیابی دانشجویان در سطوح مختلف و مخصوصا دستیاری تحت الشعاع قرار گرفته است. در این گزارش در نظر است تا تجربه برگزاری آزمون الکترونیک با بهره گیری از اینترانت و اینترنت در شرایط قبل از پاندمی و در دوران پاندمی در رشته پاتولوژی به اشتراک گذاشته شود.

با در نظر گرفتن این مسیله که بسیاری از بیماران جهت دریافت مراقبت های پزشکی به مراکز سرپایی در بیمارستان مراجعه می کنند و بدون بستری شدن در بیمارستان از خدمات سلامت بهره می گیرند، در نتیجه درمانگاه ها می تواند محیط مناسبی برای آموزش بالینی به شمار آید. بنابراین امروزه استفاده روش آموزش درمانگاه ی بخش مهمی از آموزش در برنامه های درسی رشته های مختلف علوم پزشکی را به خود اختصاص داده است و دانشجویان حضور پررنگتری در درمانگاه ها دارند. یکی از چالش هایی که معلمان پزشکی همواره با آن روبرو هستند، فراهم کردن فرصت هایی جهت ارایه تدریس اثربخش در این محیط است. در این مقاله مرور نقلی در نظر است تا به طور خلاصه رویکرد  آموزش درمانگاه ی معرفی شود.

آگاهی از موقعیت در سطح فردی و تیمی یک فاکتور ضروری برای تصمیم گیری درست و عملکرد مناسب در محیط های پیچیده درمانی مانند اورژانس، مراقبت های ویژه و غیره است. آگاهی موقعیتی به معنای دانستن آنچه در حال رخ دادن است نتیجه ارزیابی از موقعیت می باشد. چنین آگاهی یک مهارت چند بعدی است که از طریق شاخص های رفتاری منطبق با رخدادها و رویدادهای هر وظیفه نمایش داده می شود. در جریان انجام وظیفه هر یک از اعضای تیم از جمله رهبر تیم به طور مستقل و مشترک رفتارهایی را از خود بروز می دهند که نشان دهنده وجود یا عدم وجود آگاهی تیم از موقعیت می باشد. هر یک از این ابعاد رفتاری نمونه ای از رفتارهای تقویت کننده و تضعیف کننده آگاهی از موقعیت را شامل می شوند که به ترتیب وجود هر یک از آنها باعث بروز رویدادهای خواسته و ناخواسته (خطاها) خواهد شد.

پیشرفت روزافزون علوم پزشکی موجب شده است تا لزوم تغییرات برنامه های درسی چه از نظر محتوا و چه از نظر چیدمان محتوایی به صورت ادغام یافته بیش از پیش احساس گردد. در همین راستا طراحی برنامه های درسی با استفاده از رویکردهای ادغام یافته، از اهمیت بالایی برخوردار شده است. برنامه درسی مارپیچی به عنوان یکی از رویکردهای سازماندهی محتوای برنامه درسی پیشنهاد و مطرح شده است. در این مقاله به مفهوم برنامه درسی مارپیچی و ویژگی های آن اشاره شده و نگاهی به اثربخشی و تجارب دانشکده های مختلف از به کارگیری این مدل در برنامه درسی می شود.

تیوری، بیانگر یک روش سیستماتیک شناخت وقایع یا موقعیت هاست. تیوری، مسیری را برای مطالعه مشکلات، ایجاد مداخلات مناسب و ارزشیابی موفقیت آن مداخلات فراهم می سازد. تیوری از اجزایی تشکیل شده است که شامل: سازه، مفهوم و متغیر می باشد. محققان بایستی برای انجام مطالعات تحقیقی خود، با تیوری های حیطه خود آشنا بوده و بتواند تیوری را به اجزای آن شکسته و فرضیه پژوهشی خود را براساس آن، نگارش نماید. فرضیه پژوهشی را جهت بررسی و آزمایش متغیر و ارتباطات آن نگارش می کنند.

در نظریات رفتارگرایی، یادگیری به عنوان تغییر در رفتار آشکار افراد تعریف می شود. در این نظریات، نقش محیط، در ایجاد تغییر در شکل گیری و تغییر رفتار افراد و یادگیری بسیار پراهمیت است. در این مقاله، یکی از پرکاربردترین نظریه های رفتارگرایی تحت عنوان نظریه شرطی سازی کنشگر تشریح می شود و کاربردهای آن در آموزش پزشکی با مثال مطرح می شود.